نقش مسلمانان در رشد و گسترش نجوم و جغرافیای ریاضی

نقش مسلمانان در گسترش و توسعه علم نجوم در دوره زمین مرکزی ( قرار دادن زمین به عنوان مرکز عالم و چرخش خورشید و سیارات دیگر به دور زمین ) که به وسیله بطلمیوس مطرح شد بسیار چشمگیر می باشد . و مسلمانان دارای مکتب هایی بودند که شامل مکتبهای بغداد , مصر , آفریقای شمالی و اندلس می باشد . در ادامه به برخی از منجمان و دانشمندان دو مکتب بغداد و مصر اشاره خواهیم داشت .

ابو عبدالله محمد بن جابر بتانی

از کارهای ایشان به اثبات کسوف حلقوی , اندازه گیری نقطه اوج خورشیدی , جایگزینی مفهوم سینوس به جای وتر منصف

تالیفات ایشان زیج بتانی یا زیج صابی به زبان عربی میباشد

ابوالوفا , محمد بن محمدبن یحیی در بوزجان که همان تربت جام است متولد شده

از کارهای ایشان می توان به رصد انحراف مدار خورشید و تهیه جدول معروف به زیج شامی اشاره کرد آثار وی سهم بسزایی در پیشرفت مثلثات داشته است

ابو معشر بلخی

کتابی را نوشته در احکام نجوم که به انگلیسی و آلمانی هم ترجمه شده است

فرزندان موسی بن شاکر

زیج ممتحن را تهیه کردند که از زیج ممتحن برای تعیین انحراف مدار خورشید , تقدیم اعتدالین و طول سال خورشیدی استفاده می کنند

همه موارد که ذکر شد از مکتب بغداد بودند اما در مکتب مصر هم دانشمندان و منجمانی وجود داشتند که کارهای بزرگ انجام دادند در زمان خودشان که خدمت شما معرفی می شوند

ابوریحان بیرونی

نزدیک به پانزده کتاب در زمینه طول و عرض جغرافیایی و اندازه گیری مختصات کعبه نوشته است , آثار بجا مانده از وی نشاندهنده تجدید حیات علمی است , روشهای متعدد ساختن اسطرلاب را مطرح کرده است تلاشهای وی در کتاب قانون مسعودی گردآوری شده است

ابن یونس , ابوالحسن علی بن ابی سعید

مهمترین اثر وی الزیج الکبیر الحاکمی می باشد از کارهای وی میتوان به محاسبه لگاریتمی مجموع دو سینوس یا کسینوس اشاره کرد که بعدها توسط تیکوبراهه استفاده شده است .

ابن هیثم

ازکارهای وی میتوان به مطالعات در زمینه انعکاس و انکسار نور و توجیه علمی رنگین کمان اشاره کرد , کتاب او در مورد آیینه های کروی و سهمی مورد استفاده کپلر قرار گرفت نام کتاب وی المناظر می باشد , نظریات سیارات نو که در قرن 15 میلادی مطرح شد تکرار نظریات ابن هیثم می باشد

خوارزمی

واژه الگوریتم ترجمه لاتینی از کتاب خوارزمی می باشد , معروفترین اثر وی کتاب الجبر و المقابله است , جرج سارتن ترجمه این کتاب را آغاز علم جبر برای اروپا می داند

منبع : جغرافیای ریاضی تالیف دکتر تقی عدالتی و حسن فرخی