زمین شناسی دریاچه بختگان-وجود فلزات سنگین در دریاچه بختگان-اورانیوم؟؟؟؟

سلام دوستان با توجه به شایعاتی که بین مردم دهستان خیر و روستاههای آن وجود دارد مبنی بر وجود اورانیوم در دریاچه بختگان مقاله ای که توسط دوستان در رابطه با فلزات سنگین تهیه شده آورده شده , ولی اشاره ای به وجود اورانیوم نشده , در رابطه با جغرافیا و زمین شناسی دریاچه اطلاعاتی توسط نویسنده وبلاگ نوشته شده با رنگ قرمز که اون را از مقاله جدا میکنه .
مقدمه
مساحت نسبتا زیاد و همجواری با دو شهرستان نیریز و ارسنجان و همچنین اکوسیستم شاخص برای زیست پرندگان آبزی، همواره مورد توجه از دیدگاه های مختلف بوده است. بدین لحاظ بررسی وضعیت زیست محیطی این دریاچه و تاثیری که این فرآیندها بر اکوسیستم منطقه دارد، ضروری می باشد. .(برای مطالعه بقیه مطالب روی کلمه ادامه مطلب کلیک کنید)

(دریاچه بختگان دارای طول تقریبی 100 کیلومتر با پهنای 26 تا 30 کیلومتر است که در امتداد شمال غرب - جنوب شرق (موازی با روند کوههای زاگرس)در غرب نی ریز و شمال دهستان خیر از توابع استهبان قرار گرفته است ارتفاع در سواحل دریاچه از سطح دریا 1520 متر است که در جزایر به 1750 متر می رسد.زمانی که دارای آب باشد ( زمستان و اوایل تا اواسط بهار) آب آن شور است مهم ترین تامین کننده آب آن رود کر است که متاسفانه دریاچه بختگان از حقآبه واقعی خود بهره مند نمی شود و خشکی آن باعث پراکندگی ذرات نمک در اطراف و متاثر کردن زمین های کشاورزی اطراف میشودهمچنین وجود آبراهه های فصلی که در شرایط بارندگی از زمینهای اطراف وارد آن می شود را نباید نادیده گرفت.از نظر زیست محیطی محل رویش گیاهان شور پسند و زیستگاه پرندگان بومی و مهاجر است. راه ارتباطی دریاچه آسفالته درجه 2 است که تا شیراز 170 کیلومتر تقریبا فاصله است و تا نیریز 35 و تا استهبان نیز 35 کیلومتر فاصله است .جزایری که در دریاچه وجود دارد جزء زیر پهنه توربیدیتی - رادیولاریتی است و بیشتر از تناوبی از لایه های چرتی و رادیولاریتی به همراه شیل و آهک تخریبی است . ) این مطالعه بر روی رسوبات ساحلی ( در حد سیلت و رس ) دریاچه بختگان به منظور ارزیابی غلظت فلزات سنگین تمرکز یافته در آنها صورت گرفته است.(برای مطالعه بقیه مطالب روی کلمه ادامه مطلب کلیک کنید) 
بطور کلی تاکنون تعریف مشخصی از فلزات سنگین توسط محققین ارائه نشده است و جایگاه خاصی در جدول تناوبی ندارند. اما معمولا فلزات سنگین به فلزاتی اطلاق می شود که وزن مخصوص بین 5 تا 6 گرم بر سانتی متر مکعب دارند. تعدادی از این عناصر برای انسان, جانوران و محیط زیست ضروری هستند ولی معمولا در غلظتهای زیاد این عناصر برای سیستمهای زنده سمی بشمار می روند. از میان فلزات سنگین, عناصری نظیر کادمیوم, سرب, مس, روی, نیکل, کروم و قلع را به عنوان آلاینده های محیطی مطرح می کنند. این فلزات از منابع مختلفی وارد خاک می شوند که عمده این منابع عبارتند از: 1) منابع طبیعی, 2) مواد شیمیایی و 3)پسابها و فاضلابهای شهری و صنعتی.
در این مطالعه، تمرکز فلزات سنگین در رسوبات دریاچه بختگان، تعیین گشت و منشا احتمالی آنها نیز با توجه به زمین شناسی حوضه آبریز, واحدهای سنگ شناختی و همچنین شناسایی منابع آلوده کننده شهری و صنعتی مورد بررسی قرار گرفت.
متن اصلی:
زمین شناسی حوضه آبریز دریاچه بختگان
بطور کلی در حوضه آبریز مرکزی فارس, سه آبریز دریاچه ای وجود دارد که آبهای حوضه های اطراف و رسوبات ناشی از فرسایش واحدهای مجاور در آنها تجمع می بابند. معروفترین این دریاچه ها, بختگان است که در شرق شهرستان شیراز و شمال غرب شهرستان نیریز واقع است. این دریاچه دارای مساحتی حدود 900 کیلومتر مربع می باشد. ارتفاع این حوضه از سطح دریا حدود 1750 متر و پایین ترین نقطه ارتفاعی در حوالی این دریاچه 1500 متر است. رسوبات بستر دریاچه که متاثر از واحدهای سنگ شناختی اطراف است، را می توان به چهار بخش مجزا تقسیم کرد: 1) قشر نمک که ضخامتی حدود 10 سانتی متر دارد و در تمامی سطوح دریاچه وجود دارد و عمدتا از هالیت تشکیل شده است، 2) لایه های ریز دانه ( سیلتی و رسی ) که از رسوبات تخریبی دریاچه به حساب می آیند، 3) لایه های خاکستری تا سیاه ( لجن دریاچه ) با ترکیب شیلی، ژیپس و کوارتز و 4) لایه های خاکستری متمایل به سبز که بخش زیرین این رسوبات است و ضخامت نسبتا زیادی دارد و تنوع کانی شناسی در آن زیاد است.
دریاچه بختگان بین دو زون ساختاری زاگرس و سنندج-سیرجان قرار دارد. به عبارتی این دریاچه بین واحدهای رسوبی زاگرس ( عمدتا جهرم و تربور ) و واحدهای اولترامافیک ( افیولیت های نیریز ) محصور می باشد که رسوبات دریاچه نیز متاثر از فرسایش و تخریب این تشکیلات می باشد. به لحاظ تکتونیکی این دریاچه را می توان یک فروافتادگی نامید که بصورت گوه ای شکل در شمال رشته کوه های لایه کور و کوه باش بوجود آمده است و ناشی از تاثیر متقابل یکسری روراندگیهای جانبی حاصل از عملکرد فرورانش پلیت عربی و ایران می باشد ( اقتباس از نقشه 1:100000 نیریز ). از نظر چینه شناسی، این دریاچه را می توان به دو منطقه تقسیم گردد که یکی در جنوب و دیگری در شمال دریاچه واقع است. در قسمت جنوبی واحدهای رسوبی زاگرس از جمله تشکیلات جهرم و تربور قرار دارند که این واحدها عمدتا آهکهای ریز لایه و ضخیم لایه همراه با میکروفسیلهای فراوان هستند. در قسمت شمالی توده های افیولیتی بطور وسیع گسترش یافته اند و آثار معدنکاری زیادی در آنها دیده می شود. این واحدها یکی از فاکتورهای موثر در آلودگی به شمار می آیند

روش کار
این تحقیق بر روی رسوبات دانه ریز ( در حد سیلت و رس ) ساحل شمالی دریاچه بختگان به منظور شناسایی و تعیین غلظت فلزات سنگین در محلهایی که از قبل مشخص گردیدند، صورت پذیرفت. نمونه برداری در فصل زمستان و زمانی که قسمت عمده دریاچه بدلیل کاهش نزولات جوی خشک شده بود انجام گرفت.
تعداد 11 نمونه از ذرات بسیار ریز در اعماق مختلف 20 سانتی متر تا 40 سانتی متر برداشت گردید. این نمونه ها بدون هیچگونه نمونه کوبی جهت تجزیه فلزات سنگین به آزمایشگاه جذب اتمی دانشگاه شیراز ارسال گردیدند. پس از تجزیه، 8 فلز سنگین مهم از قبیل سرب، روی، مس، کادمیم(دو فلز سرب و کادمیوم به عنوان دو فلز سرطان‌زا که موجب سرطان گوارش می شوند در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد مطالعه و بررسی شده است و وجود این عناصر در خاک و گرد و غبار و در نهایت ورود به زنجیره غذایی و مصرف به طور مثال گوشت می تواند یکی از عوامل بروز سرطان گوارش شود . منبع https://www.isna.ir/news/92032817139/بررسی-تأثیر-برخی-عناصر-سنگین-فلزی-آلاینده-خاک-بر-سرطان-دستگاه) , نیکل، کروم و آهن در این رسوبات شناسایی گردید ( جدول 1 ). جهت تعیین الگوی حاکم بر پراکندگی و فراوانی فلزات سنگین در این رسوبات، نتایج حاصل تحت آنالیزهای آماری تک متغیره و چند متغیره قرار گرفتند. مورفولوژی و زمین شناسی عمومی حوضه آبریز دریاچه بختگان نیز با اقتباس از نقشه 1:100000 نیریز مورد بررسی دقیق قرار گرفت.
نتیجه گیری:
بررسی نتایج بدست آمده از تجزیه نمونه های برداشت شده به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین در 11 نقطه نمونه برداری، به همراه دیاگرامهای فراوانی و پراکندگی نشان می دهد که اکثر این فلزات دارای پراکندگی غیر یکنواخت در رسوبات این دریاچه می باشند ( شکلهای 1و2 ). پراکندگی غیر یکنواخت، فراوانی کم، به همراه ضرایب همبستگی تقریبا همسان این عناصر نشان می دهد که تقریبا تمامی این فلزات سنگین دارای ارتباط ژنتیکی نزدیکی با محیطهای زمین شناسی می باشد. بررسی های انجام شده جهت شناسایی منابع آلاینده صنعتی و شهری در اطراف این دریاچه نیز بیانگر عدم وجود کارخانجات و فاضلابهای شهری خاص در منطقه است، بنابراین، نقش این آلاینده ها در پراکندگی و تمرکز فلزات سنگین در رسوبات دریاچه بختگان بسیار اندک می باشد.
با مقایسه میانگین غلظت فلزات سنگین با واحدهای سنگی اطراف دریاچه و بخصوص افیولیت های موجود در نواحی شمالی و رادیولاریتهای موجود در دریاچه، آنچه اهمیت می یابد، نقش عمده این بیرون زدگیها در تامین مواد وارد شده به دریاچه می باشد. مطالعه زمین شناسی و مورفولوژی کلی دریاچه بختگان نشان می دهد که قسمت اعظم مواد رسوبی موجود در دریاچه، حاصل از تخریب و فرسایش واحدهای اطراف توسط عملکرد آبهای جاری می باشد. با توجه به سنگ شناسی تشکیلات جنوبی دریاچه و کیفیت آب موجود در آنها، بنظر می رسد که شوری و آلودگی فلزات سنگین دریاچه بختگان از این دو واحد نشات نمی گیرد. فراوانی و همبستگی عناصر Cu, Fe و Zn به همراه Ni نیز نشان می دهد که احتمالا واحدهای تامین کننده آنها یکسان بوده است. رخنمون های واجد این عناصر در واقع توده های افیولیتی شمال دریاچه می باشند. تمرکز Cr و Co در این رسوبات بسیار پایین بوده که ناشی از حلالیت بسیار پایین این دو عنصر و عدم تمرکز آنها در خاک می باشد.
نویسندگان مقاله :امید اردبیلی ,ساسان لیاقت ,علیرضا زراسوندی