نمودار 10 کشور دارای بیشترین درصد مبتلایان به ایدز را بین سن 15 تا 49 سال در سال 2013 نشان میدهد. ;
کشورهای سوازیلند , لسوتو, بوتسوانا , افریقای جنوبی , زیمبابوه , نامیبیا , زامبیا , موزامبیک , مالاوی و اوگاندا به ترتیب بیشترین درصد مبتلایان را دارا هستند ( همگی جزو قاره افریقا هستند )
کارشناسان توسعه در سازمانهای بین المللی مثل سازمان ملل متحد و یا بانک جهانی سعی دارند با استفاده از آمارها کیفیت زندگی را در کشورهای مختلف با یکدیگر مقایسه کنند برای این کار از شاخص توسعه انسانی استفاده می کنند که ملاک این کار سه عامل قدرت خرید مردم ( اقتصادی) , امید به زندگی ( بهداشتی - درمانی ) , و میزان باسوادی بزرگسالان( فرهنگی ) استفاده می کنند. در صورتی که یک کشور در هر سه زمینه بالاترین حد را داشته باشد , به عنوان شاخص , نمره یک را دریافت میکند , در واقع شاخص بین صفر تا 1 متغییر است . نقشه که مشاهده خواهید کرد جدید ترین نقشه در این زمینه می باشد
کشورهایی مثل نروژ , ایالات متحده امریکا , کانادا , انگلستان , استرالیا , ایسلند و آلمان و ... بالاترین حد شاخص را دریافت کرده اند .( نزدیک به یک )
اکثر کشورهای افریقایی از نطر شاخص توسعه انسانی بسیار پایین می باشند( کمتر از نیم ) . در کشورهای منطقه خاورمیانه کشور های عربی حاشیه خلیج فارس شاخص نسبتا بالای دارند
شاخص توسعه کشورهای چین ,ترکمنستان , افریقای جنوبی و اندونزی مشابه یکدیگر است و از نیم کمی بالاتر است
در هر جامعه ای سالانه مقادیر زیادی کالا و خدمت تولید و مصرف می شود . میزان تولید کالا و خدمات در هر جامعه به نوعی نشان دهنده ی قدرت اقتصادی و مادی آن جامعه و نیز سطح زندگی مردم آن جامعه می باشد .
تولید ناخالص داخلی از جمله شاخص هایی است که وضعیت اقتصادی جامعه را نشان می دهد
تعریف تولید ناخالص داخلی
" تولید ناخالص داخلی عبارت است از ارزش پولی کلیه ی کالاها و خدمات نهایی که در طول یکسال در محدوده جغرافیایی یک کشور تولید می شود "
در نموداری که در ادامه خواهیم دید 50 کشور دارای بیشترین تولید ناخالص داخلی در سال 2013 آورده شده است , منبع اطلاعات بانک جهانی می باشد و بر اساس دلار امریکا محاسبه شده است .همانطور که مشاهده میشود قدرتهای برتر اقتصادی جهان عبارتند از ایالات متحده امریک با 16768 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی در سال 2013 و پس از آن کشور چین با 9240 میلیارد دلار , ژاپن با 4919 میلیارد دلار ,آلمان با 3730 و فرانسه با 2806 در رتبه های اول تا پنجم قرار گرفته اند .
موقعیت کشور برزیل مورد توجه می باشد این کشور بعد از انگلستان در مقام هفتم قرار گرفته است !
کشورمان ایران با مقدار 368 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی در سال 2013 , در رتبه 32 و پس از کشورهایی همچون ترکیه , کلمبیا , آرژانتین , عربستان و .... قرار گرفته است
زمین در مدت 23 ساعت و 56 دقیقه و سه ثانیه یک بار به دور محور خود و در جهت عکس عقربه های ساعت می چرخد . محور زمین با سطح مدارش که به دور خورشید می چرخذ عمود نیست و زاویه 23 درجه و 27 دقیقه و 21 ثانیه می سازد . شکل سطح زمین به صورت یک یک کره پخ , شعاع قطبی زمین 6356.8 کیلومتر و شعاع استوایی آن 6378.2 کیلومتر است . این امر نشان می دهد شعاع استوایی زمین 21.4 کیلومتر از شعاع قطبی بیشتر است و پخی حاصل از آن نشان دهنده اثر نیروی کوریولیس بر زمین است ( عدالتی و فرخی 1380)
هر جسمی که می چرخد بسته به اینکه جنس مواد تشکیل دهنده و سختی و سستی آن چگونه باشد تحت تاثیر دو شتاب قرار می گیرد
1- شتاب گرانشی که به سمت مرکز آن جسم است
2- شتاب جانب مرکز
در این مقاله سعی می شود نقش نیروی کوریولیس در تغییر زمین رخساره های سطح زمین و اشکال سطح زمین توضیح داده شود .شتاب فرضی که باعث انحراف اجسام میشود و در نیمکره شمالی باعث انحراف به سمت راست اجسام میشود در سال 1835 توسط گاسار گوستا و دوکوریولیس استنتاج و شتاب کوریولیس به صورت a = 2(v *w) محاسبه شد .شتاب کوریولیس در هر وضعیتی که یک ذره در سیستم مختصات دوار حرکت میکند بوجود می آید .
نیروی کوریولیس فقط زمانی وجود دارد که یک ذره در سیستم مختصات , دورانی حرکت کند و جهت آن همواره عمود بر بردار تندی ذره در سیستم متحرک باشد لذا به نظر میرسد نیروی کوریولیس , یک ذره ی متحرک را تحت زوایای قایم نسبت به جهت حرکتش منحرف می کند .
از آنجا که تندی زاویه ای چرخش زمین برابر 2 رادیان در روز است . می توان انتظار داشت که اثرات چنین دورانی نسبتا ناچیز باشد , با این حال چرخش زمین باعث برآمدگی استوایی می شود)
اثر نیروی کوریولیس بر هوا
به سه دلیل نیروی کوریولیس در هوای پیرامون خود اثر تاثیر گذار است
1- چگالی پایین و جنبش مولکولی زیاد هوا
2- رسانایی بسیار ضعیف هوا و بالا بودن گرمای ویژه آن
3- گازها از نیروی فرار زیادی برخوردار هستند و هر ماده فراری تحت تاثیر نیروی حاصل از حرکت وضعی زمین قرار می گیرد
اگر زمین را ثابت فرض کنیم مدل "هدلی " تبیین کننده گردش عمومی هوا خواهد بود , اما اکنون که می دانیم زمین دارای چرخش است گردش عمومی هوا بر اساس مدل " رزبای " تفسیر می شود
کوریولیس حتی روی کوههای یخ هم هم موثر است و شاهد هستیم در نیمکره شمالی کوههای یخی که از گرینلند جدا میشوند به سمت کانادا منحرف میشوند , یعنی به سمت راست خود( غرب خود )
حتی تشکیل پرفشار جنب حاره هم به نیروی کوریولیس وابسته است لند فرمهای حاصل این پرفشار بسیار متفاوت با سایر نقاط کره زمین است .
در سیکلون ها نیز این نیرو وجود دارد طوری که نیروی مرکز گرا و گرادیان فشار در سیکلون ها در جهت خلاف هم عمل می کنند . در این صورت تعادل بین گرادیان فشار و نیروی مرکز گرا معادل مجموع نیروی کوریولیس و گرادیان فشار و نیروی مرکز گرا خواهد بود
نیروی کوریولیس بر هوای چسبیده به زمین کمترین اثر رادارد به علت اصطحکاک هوا در برخورد با ناهمواریها , این نیرو در انحراف بادهای سطح فوقانی جو نیز موثر است هر چه سطح زمین هموارتر باشد انحراف بادها توسط این نیرو بیشتر خواهد بود زیرا ناهمواری ها در انحراف بادها و پراکندگی دما و ایجاد مرکز پرفشار نیز موثر است و گاهی اثر نیروی کوریولیس زمین را خنثی می کنند .
تاثیر نیروی کوریولیس بر روی جریانات آبی
در دو طرف منطقه استوا در اثر حرکت وضعی زمین بادهای آلیزه به سمت غرب در حال حرکت است که این بادها آبهای سطحی را با خود به سمت غرب منحرف میکنند دذر نیمکره شمالی
از ان جا که آب نسبت به هوا چگالی بیشتری دارد لذا انحراف آن توسط حرکت وضعی زمین کمتر است از آنجا که بادها توسط نیروی کوریولیس منحرف میشوند به تبع آن جریان های آبی هم از مسیر بادها پیروی می کنند.
نیروی کوریولیس سعی دارد جریانهایی را که شکل عمودی یا جهت شمالی دارند جهت افقی یا مداری بدهد , به همین علت در شرق قاره ها برآمدگی آب ها در اثر نیروی کوریولیس به وجود آمده است .
تاثیر نیروی کوریولیس در انحراف رودخانه ها و اشکال فرسایشی ناشی از آن ها
نیروی کوریولیس نقش بسزایی در انحراف مسیر رودخانه ها دارد ولی چون تاثیر این نیرو با چشم قابل دیدن و در آزمایشگاه قابل سنجش مستقیم نیست , تاثیر آن مخفی باقی می ماند پس کمتر مورد بررسی واقع شده است .
رودخانه ها به دلیل حرکت خود تحت تاثیر دو نیروی جذب مرکز و کوریولیس قرار می گیرند که در هر مرحله ای به طور متناوب ب انحراف رودخانه اثر میگذارد و سبب ایجاد پیچان رود ومیشود . برای مثال رودخانه کارون که به سمت جنوب در جریان است کوریولیس باعث انحراف به سمت غرب آن شده است . جهت انحراف حوزه ی رودخانه کارون به سمت جنوب شرق و هم سو با بادهای آلیزه است که در نیمکره شمالی از شمال غرب به جنوب شرق می وزند .
منبع :مقاله نیروی کوریولیس به نویسندگی سعید موسوی نصر , رشد آموزش زمین شناسی شماره 3 بهار 90
کپی برداری با ذکر منبع بلا مانع است
حرکت وضعی و انتقالی زمین بر کسی پوشیده نیست , زمین هر 24 ساعت یک دور به دور خودش از غرب به شرق می چرخد این چرخش بر روی اجسام متحرک مثل بادها و جریانهای اقیانوسی اثر گذاشته و حرکت وضعی زمین نیرویی ایجاد کرده که به کوریولیس معروف است این نیرو باعث انحراف اجسام متحرک از مسیر اصلی خود میشود و در نیمکره شمالی اجسام را به سمت راست و در نیمکره جنوبی به سمت چپ منحرف میکند .
جریانهای اقیانوسی کمتر دارای مسیر مستقیم هستند اگر به این جریانها روی نقشه نگاه کنیم خواهیم دید جریانهایی مثل گلف استریم و لابرادور و پرو و ... به سمت سواحل آمده و با توجه به شکل سواحل و نیروی حاصل از چرخش زمین منحرف شده و از مسیر مستقیم خارج میشوند . در جایی که خشکی مشاهده نمیشود این جریانها میتوانند مستقیم حرکت کنند مثل مجاورت با قاره قطب جنوب , روی نقشه نوشته east wind drift
علاوه بر اینها وجود برآمدگی در بستر اقیانوسها بر روی جریانها اثر گذاشته باعث انحراف آنها میشود , در برخی موارد مشاهده میشه بالا بودن سطح آب باعث این جریانها شود مثلا در ناحیه قطب شمال به علت تبخیر کم و ورود رودخانه های پر آب آسیا سزح آب بالاتر بوده و باعث ورود آب به اقیانوس آرام و اطلس می شود .
مطلب در حال تکمیل .......
کریزوکولا یک سیلیکات آبدار عنصر مس است فاقد نظم بلورین است و اتمها با نظم خاصی کنار هم چیده نشده اند , در صورتی که فیروزه یک فسفات آلومینیوم و مس است و بلورین می باشد .
کریزوکولا نرم , پرحفره و شکننده است بنابراین امکان تراش و صیقل دادن را به خوبی فیروزه ندارد. کریزوکولا در زونهای هوازده نهشته های مس بوجود می آید مثل معدن مورنسی آریزونای امریکا, از مکانهای دیگر که این کانی یافت میشود می توان به استرالیا , فرانسه و انگلستان اشاره کرد
فرمول شیمیایی کریزوکولا :
Cu2H2Si2O5(OH)4
The gemstone Chrysocolla is often confused with turquoise. It is a copper bearing mineral found wherever copper deposits occur especially in areas of the southwestern USA, Chili, Zaire, Australia, France and England.
Eliat Stone is a variegated blue and green mixture of chrysocolla and other copper minerals found in the Gulf of Aqaba, near the northwestern end of the Red Sea".
Pure chrysocolla is too soft for jewelry purposes but it is often found in quartz deposits which makes it hard enough to polish for cabochons. It is often found mixed with malachite, turquoise and azurite.
The drusy form of chrysocolla is a beautiful Robin's egg blue. Pure chrysocolla is between 2.0 and 4.0 on the Mohs scale of hardness
سنگ ایلیات Eliat از کریزوکولا و کانی های دیگر مس شکل گرفته و دارای تنوعی از رنگ آبی و سبز میباشد که در خلیج عقبه نزدیک بخش انتهایی شمال غرب دریای سرخ یافت می شود .
البته کریزوکولا معمولا در نهشته های کوارتزی یافت میشه و سختی آن نسبتا خوب میشه , این کانی اغلب با مالاکیت , آزوریت و فیروزه همراه است . سختی کریزوکولا خالص بین 2 تا 4 است
کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است
وجه تسمیه: نام این کانی از زبان یونانی به معنای رز سرخ گرفته شده وگاهی نیز رزاینکا(inca-rose) نامیده می شود.
- فرمول شیمیایی: MnCO3
- سیستم تبلور: هگزاگونال (تریگونال)
- رخ: کامل
- شکستگی: نامنظم ،صدفی شکل
- سختی: 4
-وزن مخصوص: 3.70-3.30
- میزان شفافیت : مات تا شفاف
- رنگ : قرمز تمشکی ،صورتی مایل به قرمز تا سفید
- رنگ اثر خط: سفید
- ژیزمان: مهمترین معدن در آرژانتین در نزدیکی سن لوئیز واقع است.
کانی رودوکروزیت درخشندگی شیشه مانندی داشته ودرامتداد سطوح تورق جلای مرواریدی دارد.
رودوکروزیت درمعادن قدیمی نقره متعلق به اینکاهای بومی امریکای جنوبی وجوددارد.
این کانی شباهت زیادی به رودونیت دارد وبرای جلوه بیشترنقش های روی آن را در اندازه های بزرگ حک می کنند وبرای ساختن اشیائ تزئینی بکار می شودمعمولا نگین هایی با تراش کابوشن ومهرهای گردنبند ازاین کانی ساخته می شوند
منبع : zar.ir
کانسارهای منگنز
عنصر منگنز از بسیاری جهات در شرایط مشابه آهن رسوب می کند. در محیطهای اکسید کننده , پیرولوزیت یا شکلهای دیگری از اکسید منگنز رسوب میکند . معمولا در شرایط عادی از نظر ph و eh ترکیبات کربناته و سیلیکاته منگنز رسوب می کند . در محیط احیا کننده قوی نیز کانیهایی نظیر آلاباندیت (MnS) یا منگانوزیت (MnO) شکل می گیرند .
منگنز به صورت اکسید و کربنات در دنیا گسترش وسیعی دارد و کربنات آن غالبا با عناصر دیگری از قبیل کلسیم , منیزیم و آهن همراه است . ذخایر اکسید منگنز تقریبا خالص بوده و گروهی حاوی مقادیر جزیی از کبالت , نیکل , تنگستن , مس و باریم یا موادی نظیر رس , آهک , چرت و توف هستند .
پارک و مک دیارمید (1975) : کانسارهای رسوبی را به سه گروه تقسیم کرده اند :
الف) کانسارهای همراه با توفها و رسوبات آواری مربوط به مواد آتش فشانی
ب) کانسارهای مستقل از فعالیتهای آتش فشانی
ج) کانسارهای همراه با کانسارهای آهن لایه ای
گروه اول از نظر اقتصادی ارزش بیشتری دارند , برای مثال می توان به کانسارهای پونوپو در کشور کوبا اشاره کرد.
منبع : مبانی زمین شناسی اقتصادی , عبدالمجید یعقوب پور
در دهه های اخیر در بین حوادث طبیعی که جمعیت های انسانی را تحت تأثیر قرار داده اند تعداد فراوانی پدیده خشکسالی از نظر درجه شدت ،طول مدت ،مجموع فضای تحت پوشش ،تلفات جانی ،خسارات اقتصادی واثرات اجتماعی دراز مدت در جامعه ، بیشتر از سایر بلایای طبیعی بوده است .همچنین تمایز این پدیده با سایر بلایای طبیعی در این است که برخلاف سایر بلایا این پدیده بتدریج ودر یک دوره زمانی نسبتاً طولانی عمل کرده واثرات آن ممکن است پس از چند سال وبا تأخیر بیشتری نسبت به سایر حوادث طبیعی ظاهر شود بنابراین چون تعیین دقیق زمان شروع آن کار مشکلی است تا حدودی آنرا یک پدیده و بلیه خزنده می دانند از سویی چون خشکسالی برخلاف سایر بلایای طبیعی کمتر منجر به خسارات ساختاری می شود ،کمک رسانی در هنگام وقوع این پدیده در مقایسه با سایر پدیده ها مثل سیل پیچیده تر و مشکل تر می باشد.
خشکسالی یک اختلال موقتی است و با خشکی تفاوت دارد چرا که خشکی صرفاً محدود به مناطقی با بارندگی اندک است و حالتی دائمی از اقلیم می باشد .
بعلاوه این پدیده با زمان ( فصل اصلی وقوع این پدیده ، تأخیر در شروع فصل بارانی، وقوع بارش در ارتباط با مراحل اصلی رشد گیاه ) و نیز مؤثر بودن بارش ها ( شدت ، بارش ، تعداد رخدادهای بارندگی ) مرتبط است .
سایر فاکتورهای اقلیمی نظیر دمای بالا ، باد شدید و رطوبت نسبی پایین تر غالباً در بسیاری از نقاط جهان با این پدیده همراه شده و می توانند به طرز قابل ملاحظه بر شدت آن بیفزایند .
تعریف خشکسالی از دیدگاههای مختلف
1-دیدگاه هواشناسی :
هواشناسان خشکسالی را بارش کمتر از حد معمول که منجر به تغییر الگوی آب وهوایی می گردد، تعریف کرده اند .بنابراین خشکسالی ازنظرهواشناسی اساساً به حالتی از خشکی ناشی از کمبود بارندگی اطلاق میشود . تعریف خشکسالی از دیدگاه هواشناسی در کشورهای مختلف ودر زمانهای مختلف متفاوت میباشدبه همین دلیل از این دیدگاه به کار بردن یک تعریف از خشکسالی که درقسمتی از جهان متداول میباشد برای دیگر جاها مناسب نبوده بطوری که مثلاً:
1-در ایالت متحده در سال 1942 : بارش کمتر از 5/2 میلیمتر در 48 ساعت .
2درانگلستان درسال 1936 :پانزده روز متوالی با مجموعه بارش کمتر از 25 میلیمتر .
3-در کشور لیبی در سال 1964: بارش سالانه کمتر از 180 میلیمتر .
بعنوان معیاری برای خشکسالی هواشناسی در نظر گرفته شده است . بعلاوه اهمیت دیدگاه هواشناسی در این است که اندازه گیریهای هواشناسی اولین نشانه بروز خشکسالی می باشد.
2- دیدگاه اقلیم شناسی:
ازدیدگاه اقلیم شناسان خشکسالی یک پدیده طبیعی است که در اثر تغییرات الگوههای آب وهوایی ناشی از کاهش نزولات جوی کمتر از حد معمول خود به خود به وجود می آید و ادامه آن موجب عدم تعادل اکولوژیکی و هیدرولوژیکی می شود.از طرفی چون از دیدگاه جغرافیایی تعریف خشکسالی مفهومی مکان مند می باشد ،شدت خشکسالی در هر محل تابعی از ضریب تغییرپذیری بارش در همان محل است بنابراین از نظر اقلیم شناسی خشکسالی قابل تعیین است به طوری که در این روش درجه خشکسالی وترسالی تعیین می گردد.
3-دیدگاه هیدرولوژیکی:
از دیدگاه هیدرولوژیست ها خشکسالی زمانی اتفاق می افتد که سطح تراز ذخایر آبهای سطحی و زیر زمینی از حد معمول خود پایین تر باشد.خشکسالی هیدرولوژیک اغلب در عرضهای میانی بر اثر کمبود و فقدان بارش زمستانی اتفاق می افتد.علاوه بر بارش فاکتورهای اقلیمی دیگرمانند دماهای بالا، بادهای قوی و رطوبت نسبی کم نیز به طور قابل ملاحظه ای بر روی خشکسالی هیدرولوژیک تاًثیر دارند .
در دیدگاه هیدرولوژیک اندازه گیری میزان آبهای جاری –رودخانه ها –دریاچه ها وآبهای زیرزمینی معیارخشکسالی میباشد ویک زمان پایه بین فقدان بارندگی وکم شدن آبهای جاری ورودخانه ها وآب دریاچه ها وآبهای زیرزمینی وجود دارد .بنابراین معیار هیدرولوژیک نمی تواند اولین نشانگر خشکسالی باشد زیرا زمانی که کمبود بارش اتفاق بیفتد بعد از مدتی این کاهش در آبهای سطحی وزیرزمین منعکس خواهد شد.
4- دیدگاه کشاورزی :
از دیدگاه کشاورزی زمانی که رطوبت خاک از نیاز واقعی محصول کمتر باشد و منجر به خسارت در محصول شود خشکسالی اتفاق افتاده است.
چون در محاسبه نیاز آبی گیاهان مشخص شده که نیازآبی آنها باهم متفاوت است بنابراین مفهوم خشکسالی از دیدگاه کشاورزی برای محصولات مختلف یکسان نمی باشد .از دیدگاه کشاورزی درجه خشکسالی به روش پنمن مانتیث وروش باران مؤثرانجام می شودهمچنین روش پنمن مانتیث از طرف FAO به عنوان بهترین روش برای تعیین درجه خشکسالی کشاورزی معرفی شده است.
خشکسالی کشاورزی معمولاً بعد از خشکسالی هواشناسی وقبل از خشکسالی هیدرولوژیک اتفاق می افتد وکشاورزی معمولاً‌اولین بخش اقتصادی است که تحت تأثیر خشکسالی قرار میگرد.
5-دیدگاه اجتماعی و اقتصادی:
از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی خشکسالی یعنی زمانی که کمبودآب برای نیازهای بشر موجب نابهنجاریهای اجتماعی و اقتصادی شود.
به منظور به حداقل رساندن خشکسالی واضح است که انتقال مدیریت بحران به مدیریت ریسک امری اجتناب ناپذیر است و نظارت و ارزیابی خشکسالی از ضروریات است و برای نظارت و ارزیابی خشکسالی نیز شاخص های خشکسالی ازاهمیت بخصوصی برخوردار می باشد.
برگرفته شده از سایت اداره کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی
