شهاب سنگ های ایران - بزرگترین شهاب سنگ های ایران

کشور ایران با برخورداری از پهنه های بیابانی و کویری از پتانسیل مناسبی برای پی جویی قطعات شهاب سنگ ها دارد , سالانه حدود 3300 شهاب سنگ روی کره زمین فرود می آیند که البته بیشتر آنها در اقیانوس ها سقوط می کنند . بر روی خشکی ها برخی از آنها توسط زمین شناسان و برخی توسط عوام و مردم عادی جمع آوری شده است , وجود و جمع آوری این سنگ ها می تواند به عنوان جادبه های گردشگری دارای اهمیت باشد در ادامه به برخی شهابسنگ ها که در ایران یافت و ثبت شده اشاره خواهد شد.  

(شهاب سنگ ها قبل از برخورد با زمین ، شهاب واره نامیده می شوند . سرعت شهاب واره ها در هنگام عبور از جو و مواجهه با زمین برابر 11/2 کیلومتر در ثانیه است که بیش از میزان گریز از میدان گرانش زمین است و این سرعت حدودا بیش از چهل برابر سرعت صوت است.)

1- شهاب سنگ ورامین :

اولین شهاب سنگ بزرگ کشور با وزن 54 کیلو گرم 135سال پیش مصادف با 30 فروردین ماه 1259 خورشیدی برابر با 18 آوریل سال 1881 میلادی حدود ساعت 3 بعدازظهر در 100 کیلومتری غرب تهران ، در محلی بنام بوغین که در غرب اشتهارد واقع شده بود با صدای مهیبی سقوط کرد و پس از بیرون آوردن آن شهاب سنگ از عمق دو متری زمین توسط چوپانان، این شهاب سنگ توسط هدایت اله خان قاجار فرزند عیسی خان بیگلر بیگی ، حکمران ایل شاهسون بغدادی به دربار ناصرالدین شاه قاجار فرستاده شد که بنا به دلایلی ، به اشتباه با نام شهاب سنگ ورامین در دنیا شهرت یافت.

شهاب سنگ ورامین از جمله هفت شهاب سنگ مزوسیدریتی ( سنگی - آهنی ) جهان است که در هنگام سقوط توسط مردم و چوپانان رصد شده است و هم اکنون در تالار کاخ گلستان نگهداری می شود.

2- شهاب سنگ نراق - اراک

در ساعت 6 بعد ازطهر روز دوشنبه 28 مرداد 1353 , شهاب سنگ با وزن 3.350 کیلوگرم روی دبیرستان حاج عباس معصومی واقع در نراق از توابع محلات سقوط کرد پس از سوراخ کردن آسفالت سقف دبیرستان با آزمایشگاه مدرسه راه یافت قطر آن 25 سانتی متر و شکل نامنظم داشت و در حال حاضر در موسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران نگهداری می شود

3- شهاب سنگ تویسرکان - همدان

در نیمه اول تیرماه 1364 سنگ آسمانی سبز رنگ روشن در اطراف تویسرکان سقوط کرد که قزری حدود 20 سانتی متر داشت , این سنگ امروزه در سازمان زمین شناسی کشور در معرض دید عموم قرار دارد

4-  شهاب سنگ شادگان - خراسان

این شهاب سنگ سال 1353 در خوزستان روی رستورانی به نام "خورد ورق " سقوط و قسمتی از رستوران را از جا شکافت و یکی از کارگران به شدت دچار سوختگی شد

5- کشف و شناسایی دومین شهاب سنگ بزرگ ایران در میانه ناحیه پر عوارض و صعب العبورکلوت های بیابان لوت

در پی انجام تحقیقات محیطی بیابان لوت، محققین کانون سبز فارس، با همکاری دیگر علاقه مندان به نواحی گرم و خشک کشور در آذر ماه سال 1392 به منظور انجام مطالعات تکمیلی ناحیه کلوت ها ، مبادرت به اجرای عبور پیاده تحقیقاتی از پهن ترین بخش عرضی ناحیه کلوت ها به طول 70 کیلومتر هوایی کردند.

از جمله اهداف محققین در این برنامه بررسی لند فرم های ناحیه کلوت ها در مکان هایی بود که به دلیل صعب العبور بودن آن ها تا آن موقع از دسترس کاوشگران دور مانده بود. لذا بررسی چاله های ژیپسی که از منظر علمی از جمله لند فرم های شگفت انگیز ناحیه کلوت هاست و همچنین مطالعه زمین ریخت شناسی و تاثیر مواد فرسایشی و کاوشی بر کلوت ها از عمده ترین برنامه مذکور بود که با بررسی های علمی نسبت به نمونه برداری از مواد کانی تشکیل دهنده کلوت ها به ویژه سنگ هایی که منشاء خارجی داشتند ، محقق شد.

در روز چهارم مطالعات کاوشی، کارشناسان با دقت بیشتری سنگ هایی که با مواد عمومی محیط نا متجانس بودند را بررسی کردند و در پی آن یکی از همکاران به نام علی اسلامی فطرت موفق به شناسایی سنگ سیاه رنگ کم حجم اما پر وزنی با ابعاد حدود 28 سانتیمتر و با وزن حدود 17 کیلوگرم شد که سطح روی آن دارای شکاف های کم عرضِ منسجم و حرارت دیدگی شدید بود.ترکیب شهاب سنگ لوت آهن و سنگ است.

پس از بررسی های مقدماتی توسط تیم تحقیق ، منشاء خارجی و احتمال شهاب بودن آن سنگ مورد تائید قرار گرفت و مقرر شد اعلام نهایی کشف شهاب سنگ موکول به پایان بررسی مقدماتی آن سنگ توسط دانشمندان داخلی و خارجی ذیربط شود.

 متعاقبا شهاب سنگ مذکور به منظور انجام آزمایشات و مطالعات علمی در اختیار دکتر حسن میر نژاد رییس دانشکده زمین دانشگاه تهران قرار گرفت و به همین منظور نمونه کوچکی از آن نیز به مرکز مطالعات و آموزش علوم زمین اروپا وابسته به دانشگاه مارسیل ( UNIVERSITY OF AIX – MARSEILLE , CEREGE ) واقع در فرانسه که ترکیبات و منشاء شهاب سنگ ها را مورد مطالعه قرار می دهد ، ارسال شد.

پس از طی مراحل آزمایشات علمی مقدماتی در مراکز مذکور ، دکتر JEOME GATTACCEA دانشمند ارشد تحقیقاتی در CEREGE در گزارش اولیه خود اظهار کرد که پس از تجزیه و تحلیل علمی شهاب سنگ لوت ، نتایج به دست آمده نشان می دهد که شهاب سنگ لوت از نوع شهاب سنگ های مزوسیدریتی که نوعی خاص از شهاب سنگ های ترکیبی از جنس آهن و سنگ هستند ، می باشد که بر اساس اندازه گیری های مغناطیسی و مشاهدات میکروسکوپی در طبقه بندی 5H قرار می گیرد

بنابراین به نظر می رسد با استمرار مطالعات تکمیلی توسط دانشکده زمین دانشگاه تهران و همچنین CEREGE فرانسه ، در آینده نزدیک اطلاعات بیشتری در خصوص منشاء و مدت زمان سیر شهاب سنگ لوت در فضا قبل از برخورد با بیابان لوت در اختیار جامعه علمی کشور و جهان و همچنین آحاد مردم کشور قرار گیرد.

خواص فیزیکی گروسولر از گارنت ها به همراه تصاویر _ Grossular Garnet

خانواده گارنت دارای بیش از 10 نوع مختلف با ساختارهای شیمیایی مشابه است . تفاوت جزئی بین انواع گارنت در رنگ ، وزن مخصوص(چگالی) و ضریب شکست آنهاست . نام گارنت از کلمه لاتین Granatius به معنی دانه(Seed) گرفته شده است. به دلیل آنکه معمولاً به صورت کریستال های کوچک و گرد یافت می شوند.  دانه های سرخ رنگ این کانی شبیه دانه میوه انار است.رایج ترین شکل ساختار کریستالی برای گارنت Cubicاست.
رنگ قرمز بیشتر در گارنت دیده می شود ولی در رنگ های دیگر چون سبز،زرد کمرنگ تا زرد روشن و نارنجی آتشین یافت می شود.بسیاری از این رنگ ها کمیاب و زیبا هستند.

یکی از کاربردهای گارنت ها به عنوان سنگ نیمه قیمتی است. آلماندن (قرمز بنفش) آندرادیت (سیاه تا سبز) گروسولر (سبز مایل به زرد کمرنگ) هسونیت ( زرد، قهوه‌ای) پیروپ (قرمز روشن) پیروپ ـ آلماندن (قرمز) رودولیت (قرمز ـ صورتی) اسپسارتیت (صورتی ـ پرتغالی)

Grossular Garnet

رنگ نارنجی تا قهوه ای مایل به نارنجی خانواده گارنت نام دارد . رنگ آن ناشی از عناصر آهن و منگنز می باشد. Hessonite برای سالهای زیادی در جواهرات به صورت برش خورده و چیدمان های مختلف بر روی طلا و نقره استفاده می شده است.
ساختار شیمیایی:Ca3Al2(Si3O4)3
ضریب شکست: 738/1 – 745/1
وزن مخصوص:60/3 -68/3
سختی: 5/7
از منابع آن هم می توان کانادا،آلمان،ایتالیا،روسیه و سریلانکا را نام برد .

نقش مسلمانان در رشد و گسترش نجوم و جغرافیای ریاضی

نقش مسلمانان در گسترش و توسعه علم نجوم در دوره زمین مرکزی ( قرار دادن زمین به عنوان مرکز عالم و چرخش خورشید و سیارات دیگر به دور زمین ) که به وسیله بطلمیوس مطرح شد بسیار چشمگیر می باشد . و مسلمانان دارای مکتب هایی بودند که شامل مکتبهای بغداد , مصر , آفریقای شمالی و اندلس می باشد . در ادامه به برخی از منجمان و دانشمندان دو مکتب بغداد و مصر اشاره خواهیم داشت .

ابو عبدالله محمد بن جابر بتانی

از کارهای ایشان به اثبات کسوف حلقوی , اندازه گیری نقطه اوج خورشیدی , جایگزینی مفهوم سینوس به جای وتر منصف

تالیفات ایشان زیج بتانی یا زیج صابی به زبان عربی میباشد

ابوالوفا , محمد بن محمدبن یحیی در بوزجان که همان تربت جام است متولد شده

از کارهای ایشان می توان به رصد انحراف مدار خورشید و تهیه جدول معروف به زیج شامی اشاره کرد آثار وی سهم بسزایی در پیشرفت مثلثات داشته است

ابو معشر بلخی

کتابی را نوشته در احکام نجوم که به انگلیسی و آلمانی هم ترجمه شده است

فرزندان موسی بن شاکر

زیج ممتحن را تهیه کردند که از زیج ممتحن برای تعیین انحراف مدار خورشید , تقدیم اعتدالین و طول سال خورشیدی استفاده می کنند

همه موارد که ذکر شد از مکتب بغداد بودند اما در مکتب مصر هم دانشمندان و منجمانی وجود داشتند که کارهای بزرگ انجام دادند در زمان خودشان که خدمت شما معرفی می شوند

ابوریحان بیرونی

نزدیک به پانزده کتاب در زمینه طول و عرض جغرافیایی و اندازه گیری مختصات کعبه نوشته است , آثار بجا مانده از وی نشاندهنده تجدید حیات علمی است , روشهای متعدد ساختن اسطرلاب را مطرح کرده است تلاشهای وی در کتاب قانون مسعودی گردآوری شده است

ابن یونس , ابوالحسن علی بن ابی سعید

مهمترین اثر وی الزیج الکبیر الحاکمی می باشد از کارهای وی میتوان به محاسبه لگاریتمی مجموع دو سینوس یا کسینوس اشاره کرد که بعدها توسط تیکوبراهه استفاده شده است .

ابن هیثم

ازکارهای وی میتوان به مطالعات در زمینه انعکاس و انکسار نور و توجیه علمی رنگین کمان اشاره کرد , کتاب او در مورد آیینه های کروی و سهمی مورد استفاده کپلر قرار گرفت نام کتاب وی المناظر می باشد , نظریات سیارات نو که در قرن 15 میلادی مطرح شد تکرار نظریات ابن هیثم می باشد

خوارزمی

واژه الگوریتم ترجمه لاتینی از کتاب خوارزمی می باشد , معروفترین اثر وی کتاب الجبر و المقابله است , جرج سارتن ترجمه این کتاب را آغاز علم جبر برای اروپا می داند

منبع : جغرافیای ریاضی تالیف دکتر تقی عدالتی و حسن فرخی

خواص فیزیکی اسپسارتین از گارنت ها به همراه تصاویر

خانواده گارنت دارای بیش از 10 نوع مختلف با ساختارهای شیمیایی مشابه است . تفاوت جزئی بین انواع گارنت در رنگ ، وزن مخصوص(چگالی) و ضریب شکست آنهاست . نام گارنت از کلمه لاتین Granatius به معنی دانه(Seed) گرفته شده است. به دلیل آنکه معمولاً به صورت کریستال های کوچک و گرد یافت می شوند. رایج ترین شکل ساختار کریستالی برای گارنت Cubicاست.
رنگ قرمز بیشتر در گارنت دیده می شود ولی در رنگ های دیگر چون سبز،زرد کمرنگ تا زرد روشن و نارنجی آتشین یافت می شود.بسیاری از این رنگ ها کمیاب و زیبا هستند.

اسپسارتین Spessartite garnet
رنگ نارنجی روشن گارنت را می نامند و یکی از کمیاب ترین انواع خانواده گارنت است و در ترکیب خود دارای منگنز زیادی است. اگر دارای رنگ نارنجی پر رنگ باشد، آنرا را Mandarin Garnet می نامند.
ساختار شیمیایی :Mn3Al2(SiO4)3
ضریب شکست:795/ 1 – 815/1
وزن مخصوص:12/4 – 20/4
سختی: 5/7
از منابع آن چین، ماداگاسکار، نیجریه ، پاکستان و آمریکا را می توان نام برد.

تصاویر تخم های فسیل شده دایناسورها -dinosaure egg fossils

 اکثر این تخم های فسیل شده در کشور چین یافت شده است

معروفترین و بزرگترین رصد خانه های جهان و ایران

رصد خانه پولکوفو روسیه

قدیمی ترین و معروفترین رصدخانه می باشد که در جنگ جهانی دوم تخریب شده اما دو باره بازسازی شده است شروع به کار آن سال 1839 میلادی می باشد در حال حاضر بزرگترین تلسکوپ دنیا ینی تلسکوپ آینه ای 6 متری زلنچوکسکایا در آن وجود دارد .

رصد خانه کوه پالومار امریکا

این رصد خانه یک تلسکوپ انعکاسی دارد که قطر آن 5 متر است , یک دوربین اشمیت با دهانه باز 1.2 متر و آینه ای به قطر 1.8 متر نیز وجود دارد که میتواند عکسهایی جهان نما را تهیه کند . به آن رصد خانه کوه ویلسون هم گویند .

رصد خانه ملی کیت پیک آریزونا امریکا

در سال 1955 شروع بکار کرده و دوازده تلسکوپ را در اختیار دارد تلسکوپ بازتابی 4 متری مایال و بزرگترین تلسکوپ خورشیدی با دهانه 1.5 متری در صدر این دوازده تلسکوپ هستند .

رصدخانه های مهم ایران

رصد خانه خواجه نصیرالدین طوسی

دارای یک تلسکوپ آینه ای به قطر 70 سانتی متر و یک تلسکوپ خورشیدی است و روی کوههای سهند قرار دارد متعلق به دانشگاه تبریز است و مجهز به نور سنج نیز می باشد

رصد خانه ابوریحان بیرونی

در شیراز و متعلق به دانشگاه شیراز است و دارای تلسکوپ انعکاسی به قطر 51 سانتی متر است و مجهز به نورسنج

رصدخانه خورشیدی ژِئوفیزیک دانشگاه تهران

متعلق به دانشگاه تهران است و دارای یک تلسکوپ 15 سانتی متری ویژه رصد خورشید است و فیلترهای لازم را دا را می باشد که برای مطالعه لکه های خورشیدی و فورانهای خورشیدی مناسب می باشد

رصد خانه دانشگاه فردوسی مشهد

دارای چهار تلسکوپ با اندازه های مختلف است که یک تلسکوپ آینه ای و ثابت با قطر 35 سانتی متر دارد و یک تلسکوپ آینه ای پرتابل به قطر 20 سانتی متر , یک تلسکوپ شکستی به قطر 15 سانتی متر و یکی دیگر با قطر 6 سانتی متر در این رصدخانه میتوان از کهکشانها و اجرام دور تصویر تهیه و روی مانیتور مشاهده کرد

فیلم بازسازی شده از عمیق ترین گودال جهان , گودال ماریانا clip of mariana trench

دریافت
مدت زمان: 35 ثانیه

برای دانلود روی کلمه دریافت کلیک کنید

آیا تولید انرژی با استفاده از واکنشهای همجوشی که در ستارگان رخ می دهد محقق خواهد شد

اگر مطالب قبلی وبلاگ را مطالعه کرده باشید به این موضوع پرداختیم که در ستارگانی مثل خورشید واکنشهای همجوشی و تبدیل شدن چهار هسته اتم هیدروژن به یک اتم هلیوم با عث تولید گرما و انرژی میشود ؟ حال با توجه به وفور هیدروژن و نداشتن هیچ گونه آلودگی و با کمترین هزینه آیا بشر می تواند از همین روش در رآکتورها استفاده کند و انرژی لازم را بدست آورد ؟

استفاده از منابع انرژی هسته ای می تواند جایگزین خوبی برای آن  باشد. چرا که یک گرم تریتیم  (یکی از ایزوتوپهای هیدروژن)  از طریق گداخت هسته ای(همجوشی هسته ای ) می تواند  معادل نیم تن ذغال سنگ انرژی تولید نماید. همچنین ذخایر موجود اورانیوم جهان برای استفاده در راکتورهای شکافت با نوترونهای حرارتی تنها  حدود  یک قرن کفایت می نماید. راکتورهای هسته‌ای زاینده، انرژی خورشیدی و انرژی حاصل از همجوشی هسته ای تنها روشها و منابع پایان ناپذیر انرژی شناخته شده به شمار مـــی آیند. 

انرژی حاصل از همجوشی یا گداخت هسته ای به دلیل وجود منبع سرشار دوتریم ( ایزوتوپ سنگین اتم هیدروژن) موجود در آب اقیانوسها، به تنهایی می تواند نیاز انرژی بشر را با آهنگ فعلی مصرف، انرژی به مدت10¹¹-10⁹ سال تامین نماید.  پاکیزگی  به  معنای پرتوزائی بسیار کمتر و عدم تولید ایزوتوپهای عناصر سنگین با نیمه عمر بالا ( پسماندهای هسته ای ) از مزایای راکتورهای گداخت به شمار می آید، مشکلی که هم اکنون کشور های سازنده و دارای راکتورهای شکافت با آن روبرو هستند.   

       

چگونه گداخت هسته ای ( همجوشی هسته ای ) را در رآکتورها ایجاد کنیم ؟

واکنش کلی همجوشی که در خورشید رخ می‌دهد عبارت است از برخورد هسته‌های چهار اتم هیدروژن و تبدیل آنها به یک اتم هلیوم. تا اینجا ساده به نظر می‌رسد، ولی مشکلی اساسی سر راه است می‌دانید هسته از ذرات ریزی تشکیل شده است که پروتون و نوترون جزء لاینفک آن هستند. نوترون بدون بار و پروتون با بار مثبت که سایر بارهای مثبت را به شدت از خود می‌راند.  درست حدس زدید ,  اگر پروتونها (هسته‌های هیدروژن) یکدیگر را دفع می‌کنند، چگونه می‌توان آنها را در همجوشی شرکت داد؟

راه حلی که پیشنهاد می شود این است  که به این پروتونها آن قدر انرژی بدهیم که انرژی جنبشی آنها بیشتر از نیروی دافعه کولنی آنها شود و پروتونها بتوانند به اندازه کافی به هم نزدیک شوند. حال چگونه این انرژی جنبشی را تولید کنیم؟ گرما راه حل خوبی است. در اثر افزایش دما جنب و جوش و به عبارت دیگر انرژی جنبشی ذرات بیشتر و بیشتر می‌شود، بطوری که تعداد برخوردها و شدت آنها بیشتر و بیشتر می‌شود. به نظر شما آیا دیگر مشکلی وجود ندارد؟

شروع واکنش همجوشی به دمای بسیار بالایی نیازمند است. درست است که دمای پانزده میلیون درجه دمای بسیار بالایی است و تصور بوجود آوردنش روی زمین مشکل و کمی هم وحشتناک می‌باشد، ولی معمولا در زندگی روزمره و اگر با دقت به اطراف خود نگاه کنیم دماهای خیلی بالایی وجود دارند و ما از آنها غافلیم. مثلا وقتی در اثر اتصالی سیمهای برق داخل جعبه تقسیم می‌سوزد و شما صدای جرقه آنرا می‌شنوید و پس از بررسی متوجه می‌شوید که کاملا ذوب شده فقط بخاطر دمای وحشتناکی بوده که آن داخل بوجود آمده. این دما به حدود سی - چهل هزار درجه کلوین می‌رسد.

البته این دما برای همجوشی بسیار کم است . روش دیگر تولید گرما  با استفاده از ولتاژهای بسیار بالا قوسهای الکتریکی را از درون لوله‌های موئین عبور بدهیم. به این ترتیب دمای هوای داخل لوله که اکنون به پلاسما تبدیل شده به نزدیک چند میلیون درجه می‌رسد (که باز هم برای همجوشی کم است).

یکی از بهترین راههای تولید گرمای لازم برای انجام واکنش  استفاده از لیزر است. می‌دانید که لیزرهایی با توانهای بسیار بالا ساخته شده‌اند. مثلا نوعی از لیزر به نام لیزر نوا (NOVA) می‌تواند در مدت کوتاهی انرژی معادل ده به توان پنج ژول تولید کند.

اما باز هم در کنار هر مزیت معایبی هست. مثلا این لیزر تبعا انرژی زیادی مصرف می‌کند که حتی با صرف نظر از آن مشکل دیگری هست که می‌گوید، اگر انرژی تولیدی لیزر در آن مدت کوتاه باید تحویل داده بشود پس برای برقرار ماندن معیار لاوسن (حالا که مدت زمان محصور سازی پایین آمده) باید چگالی بالاتر برود. که در این مورد از تراکم و چگالی جامد هم بالاتر می‌رود. 

برای بهینه سازی کار رآکتورهای همجوشی و افزایش توان خروجی آنها راههای متعددی وجود دارد. یکی از این راهها انتخاب نوع واکنشی است که قرار است در رآکتور انجام بشود. نوعی از واکنش همجوشی به صورتی است که در آن دو هسته سبک با یکدیگر واکنش داده و یک هسته سنگین‌تر را بوجود می‌آورند. یعنی حاصل ترکیب دو هسته دوتریم و تولید یک هسته ترتیم به علاوه یک هسته هیدروژن معمولی است. این واکنش جزو واکنشهای  انرژی زا می‌باشد. چون تفاوت انرژی بستگی هسته سنگین‌تر و هسته‌های سبکتر مقداری منفی است.

قبلا گفته شد که باید برای انجام همجوشی هسته‌ها به اندازه کافی به هم نزدیک بشوند. این مقدار کافی حدودا معادل 3 fm می‌باشد. چون در این فاصله‌ها انرژی پتانسیل الکتروستاتیکی دو دوترون در حدود MeV 0.5 هست پس می‌توانیم با این مقدار انرژی دادن به یکی از دوترونها دافعه کولنی بین دوترونها شکسته و واکنش را شروع کنیم که بعد از انجام مقدار MeV 4.5 تولید می شود (MeV 0.5 انرژی جنبشی به علاوه 4 MeV انرژی آزاد شده).

می‌توانیم رآکتور خود را طوری طراحی کنیم که دور دیواره بیرونی آن لیتیوم مایع تحت فشار جریان داشته باشد. این لیتیوم مایع گرمای تولیدی اضافی را از واکنش گرفته و به آب منتقل می‌کند و با تبدیل آن به بخار باعث می‌شود که توربین و ژنراتور به حرکت در آیند و برق تولید بشود. اما چرا لیتیم؟

قبلا دیدید که مقرون به صرفه ترین واکنش در راکتور همجوشی واکنش دوتریم - ترتیم است. در این واکنش دیدید که یک نوترون پر انرژی تولید می‌شد. این مسأله یعنی نوترون زایی می‌تواند سبب تضعیف بخشهایی از رآکتور شود. از طرفی برای محیط زیست و مخصوصا سلامتی کسانی که در اطراف رآکتور فعالیت می‌کنند بسیار مضر است. اما اگر لیتیوم را به عنوان خنک کننده داشته باشیم این جریان لیتیم همچنین نقش مهم کند کنندگی را بازی خواهد کرد. به این صورت که با نوترون اضافی تولید شده در واکنش ترکیب شده و سوخت گران قیمت و بسیار کمیاب رآکتور رو که همان تریتیوم است تولید می‌کند.  البته در این مورد باید ضخامت لیتیوم مایع در جریان حداقل یک متر باشد. 

چه واکنشهایی در ستارگان داغ تر از خورشید سبب تولید گرما و انرژی میکنند ؟ - چرخه CNO در ستارگان

اگر شما با دقت به آسمان نگاه کنید، حتی بدون تلسکوپ یا دوربین دو چشمی، خواهید دید که رنگ ستارگان تقریبا قرمز، زرد و یا  آبی است. برای مثال، ستاره بیتلجوز (Betelgeuse) در صورت فلکی شکارچی یا جبار، قرمز رنگ به نظر می رسد. ستاره پولوکس (Pollux)، مانند خورشید، زرد رنگ است و ستاره ریگل، تقریبا آبی به نظر می آید.

همانطور که میدانید در ستارگانی مثل خورشید واکنشهای همجوشی و تبدیل چهار هسته اتم هیدروژن و تبدیل شدن به یک هسته اتم هلیوم باعث تولید گرما و انرژی میشود اما دانشمندان معتقدند علاوه بر این واکنشهای دیگری هم در ستارگان داغ تر از خورشید رخ میدهد بدین صورت که

ابتدا یک اتم هیدروژن معمولی با یک اتم ¹²C ترکیب می‌شود (همجوشی) و یک اتم ¹³N به همراه یک واحد پرتو گاما را آزاد می کند. بعد این اتم با یک واپاشی به یک اتم ¹³C به علاوه یک پوزیترون و یک نوترینو تبدیل می‌شود. بعد این ¹³C دوباره با یک اتم هیدروژن ترکیب می‌شود و ¹⁴N و یک واحد گاما حاصل می‌شود.

دوباره در اثر ترکیب این نیتروژن با یک هیدروژن معمولی اتم ¹⁵O و یک واحد گاما تولید می‌شود و ¹²C واپاشی کرده و ¹⁵N به علاوه یک پوزیترون و یک نوترینو را بوجود می‌آورد. و دست آخر با ترکیب ¹⁵N با یک هیدروژن معمولی ¹²C به علاوه یک اتم هلیوم بدست می‌آید. 


دیدید که در این چرخه ¹²C نه مصرف شد و نه بوجود آمد، بلکه فقط نقش کاتالیزگر را داشت. این واکنشها به ترتیب و پشت سر هم انجام می‌شوند. و واکنش اصلی همان تبدیل چهار اتم هیدروژن به یک اتم هلیوم است. مزیت چرخه کربن این است که سرعت کار را خیلی بالا می‌برد. ولی اشکالی که دارد این است که در دمای حد اقل20 ضرب در ده به توان 6 شروع می‌شود. بنابراین احتمال زیادی می‌رود که در ستاره‌های بزرگتر چرخه کربن باعث تولید انرژی می‌شود.

چرخه کربن – نیتروژن قسمتی از یک واکنش هسته‌ای است. این چرخه زنجیره‌ای است مشتمل بر 6 واکنش همجوش هسته‌ای که ستارگان توسط آن انرژی تولید می‌کنند. عناصر کربن، نیتروژن و اکسیژن همگی در مراحل مختلف زنجیره واکنش‌ها سهمیند.

چرخه کربن – نیتروژن مهمترین منبع تولید انرژی در ستارگان داغ، غول پیکر سفید مایل به آبی و سفید است.

منشا انرژی خورشید و سایر ستارگان چه می باشد ؟ - بمب اتم و بمب هیدروژنی چه تفاوتی دارند ؟

خورشید به عنوان یک ستاره و نزدیک ترین ستاره به زمین گرمای مورد نیاز بشر را تامین می کند , ستاره هایی وجود دارند که بسیار بزرگتر از خورشید هستند و بسیار چگالتر از خورشید , چگالی متوسط خورشید مقداری از چگالی آب بیشتر است , ستاره گیرنده عنان قطری معادل با 2300 برابر قطر خورشید دارد و شعاع خورشید حدود 700 هزار کیلومتر است در حالی که شعاع زمین تقریبا 6400 کیلومتر می باشد . برای منشا انرزی خورشید دو طریق وجود دارد یا از طریق شکافت هسته ای و یا از طریق هم جوشی هسته ای

شکافت هسته ای همان روش در بمب اتمی است که هسته به دو یا چند قطعه و یا بیشتر خرد می شود از هسته اتم هایی که این حالت را دارد می توان به هسته اتم اورانیوم و پلوتونیوم اشاره کرد هنگامی که یک هسته اتم اورانیوم یا پلوتونیوم شکافته می شود انرژی آزاد شده از آن حدود 10 میلیون برابر یک اتم در انفجار تی ان تی است .در اثر انفجار هسته اورانیوم 235 , دو قطعه شده که هسته موادی نظیر باریوم یا کریپتون را بوجود می آورد علاوه بر این نوترونهایی هم از این شکافت حاصل می شود این نوترونها عامل انفجار در مرحله بعد می باشند و نوترونهای بیشتر تولید می کنند و زنجیروار این فعالیت که با تولید انرژی همراه است اتفاق می افتد و این اساس کار بمب اتم است .

اما با مطالعاتی که صورت گرفته مقدار اورانیوم مثلا در یک ستاره مثل خورشید نسبت یک ده بیلیونیوم را دارد , یعنی مقدار بسیار ناچیز , پس روی اورانیوم نمیشود حساب باز کرد , شاید عناصر دیگری به طریق شکافتن این کار را انجام دهند مثلا هیدروژن که فراوانترین عنصر در ستار ه ها هست ! اما ما میدانیم که لا اقل تا امروز شکافت برای هیدروژن با داشتن یک پروتون منفرد تقریبا غیر ممکن است . پس شکافت هسته ای در ستاره ها منتفی است باید دنبال روش دیگری باشیم .

در بمب های هیدروژنی از هم جوشی چهار هسته هیدروزن و تشکیل یک هسته هلیوم و آزاد شدن انرژی استفاده می کنند و این همان روش برای تولید گرما در خورشید است چرا که ستارگان دارای مقدار زیادی هیدروژن می باشند , هسته هیدروژن یک پروتون دارد اما هسته هلیوم دو تا پروتون و دوتا نوترون دارد . در اصل چهار هسته هیدروژن با هم تشکیل یک هلیوم میدهند که جرم هسته هلیوم از مجموع چهار هیدروژن کمتر است . و این مقدار حدود هفت دهم( 7/ درصد جرم چهار هسته هیدروزن)  می باشد .یعنی جرمی ناپدید شده ؟ خیر , این جرم ظبق محاسبات انیشتین به انرژی تبدیل می شود E=MC²   , به جای M  جرم ناپدید شده ( اختلاف جرم ) را قرار میدیم و به جای C  سرعت نور

پس تا به امروز مشخص شده در ستارگانی مثل خورشید گرمای تولید شده حاصل هم جوشی هسته ای است تا شکافت هسته ای .